Hij knapte maar niet op, tegen de (medische en paramedische) verwachting in. Nou ja, misschien was het niet zo vreemd, dat het proces wat trager verliep. In korte tijd had deze man – begin zestig, alleenwonend – medisch gezien veel voor zijn kiezen gehad: een operatie met complicaties, een lange ziekenhuisopname en daarna ook nog een hersteloperatie. Toch haperde het revalidatieproces meer dan te begrijpen was. Uit het multidisciplinair overleg in de eerste lijn kwam een verwijzing voor geestelijke verzorging in de thuissituatie.
Ik trof een kwetsbare en tegelijk erg zelfstandige man, die aarzelend vertelde dat hij erg zijn best deed, maar dat het maar niet lukte. Dat zat hem erg dwars. Het ging weer anders dan bij andere mensen, gewone mensen. Zo ging het nu altijd.
We gingen in gesprek. Verhalen over het ziekteproces en verhalen over de ups en downs in zijn leven wisselden elkaar af en werden met elkaar verbonden. Hij ontdekte oude krachtbronnen en ook oude weerstanden en ging anders naar zichzelf kijken. Hij zag dat hij zich altijd teveel had willen aanpassen en daardoor juist alleen kwam te staan. Hij hielp graag anderen, deed veel vrijwilligerswerk nadat hij zijn werk door ziekte was kwijtgeraakt. Maar hulp aanvaarden voelde als zwaktebod. Hij wilde altijd maar laten zien dat hij niet zielig, niet afhankelijk was. Die overlevingsstrategie zat hem nu in de weg. Wie was hij eigenlijk echt? Wie wilde hij zijn? Toen hij daar naar durfde kijken, kon hij zijn kwetsbaarheid meer als kracht gaan zien en zijn zelfstandigheid als een belemmering tot verbinding.
Langzaam maar zeker kantelde zijn zelfbeeld. ‘Bent u eenzaam?’ ‘Ja, eerlijk gezegd wel. Dat heb ik nog nooit aan iemand verteld!’ Het luchtte op. Het was aan hem te zien, meer ontspannen en open, het viel niet alleen mij op. Ook de thuiszorg had het gemerkt.
Maar ja, patronen die jaren lang gewerkt hebben, verander je niet zomaar. En eenzaamheid is een groot levensthema, dat niet zomaar om een pragmatische aanpak vraagt. Daar is geduldige en zorgvuldige ondersteuning en begeleiding gewenst. Na een aantal gesprekken was er weliswaar meer rust en vertrouwen. Maar zijn zingevingsvragen, zoals ‘wie ben ik?, wat beteken ik?, waar verlang ik naar?’ vroegen om meer ruimte en tijd dan professioneel geboden kon worden.
Gelukkig werken bij ZINVOL centrum voor levensvragen gespecialiseerde vrijwilligers en geestelijk verzorgers samen. Ik legde een vrijwilliger uit ons vrijwilligersbestand in algemene bewoordingen de situatie voor. Ze had tijd en gelegenheid om ingezet te worden. Meneer was blij met deze optie, wilde graag nog wat langer begeleid worden. Ik had onze werkwijze in het eerste gesprek al toegelicht, dus de vrijwilliger kwam voor hem niet uit de lucht vallen. Ook wist hij dat hij na de kennismaking kon aangeven of hij het zag zitten, net zoals na de intake.
Er is een goede klik met de vrijwilliger, die op regelmatige basis naar hem toegaat. Zijn verse inzichten worden nader verkend en uitgediept; hij vindt het heerlijk om te kunnen delen wat er goed gaat, maar ook wat er niet goed gaat. In vertrouwen, met een betrokken buitenstaander. De vrijwilliger houdt me op de hoogte van relevante ontwikkelingen en waarschijnlijk ga ik binnenkort naar meneer toe om af te ronden. Intussen is hij nog steeds niet op de been, maar is er in zijn leven van alles in beweging gekomen. Hij is op verhaal gekomen, zijn eigen verhaal.
Marianne Merkx, geestelijk verzorger
